تالاب

نخستین نقش تلاب‌ها کارکردهای اکولوژیکی است که نقش آن‌ها در بهبود وضعیت محیط زیست انسان‌ها اثبات شده است.

کارکردهای اقتصادی- اجتماعی از دیگر مزیت‌های وجود تلاب‌ها در کشور است. تلاب‌ها دارای غنای تنوع زیستی از لحاظ پوشش گیاهی و تنوع حیات وحش هستند و می‌توانند برای ترویج و تبلیغ فرهنگ زیست محیطی در کشور کاربرد داشته باشند.

فعالیت‌های انسانی در حوضه‌های بالا دست منتهی به تلاب و عدم تامین حقابه، تلاب‌ها را در معرض خطر قرار داده است.

گونه‌های جانوری پرچم

خوزستان: نماد این استان گوزن زرد ایرانی است.

 اصفهان: نماد این استان قوچ اصفهان است.

ایلام: نماد این استان سنجاب ایرانی است.

 فارس: نماد این استان گورخر ایرانی است.

کرمانشاه: نماد این استان شوکا است.

 کهگیلویه و بویراحمد: خرس قهوه‌ای نماد این استان است.

گلستان: نماد این استان پلنگ ایرانی است.

 گیلان: نماد این استان فک خزری است.

مرکزی: نماد این استان پازن است.

هرمزگان: خرس سیاه بلوچی نماد این استان است.

همدان: سازمان حفاظت محیط زیست، این استان را با قوچ ارمنی می‌شناسد

خراسان شمالی: نماد این استان قوچ اوریال است.

خراسان رضوی: نماد این استان آهوی ایرانی است.

 سمنان: یوزپلنگ آسیایی نماد این استان است.

مازندران: این استان را با مرال یا گاوکوهی می‌شناسند.

اردبیل: نماد این استان قرقاول است .

آذربایجان شرقی: سیاه‌خروس نماد این استان است.

آذربایجان غربی: میش مرغ نماد این استان است.

چهارمحال و بختیاری: کبک‌دری نماد آن است

زنجان: نماد این استان لک‌لک سفید یا حاجی لک‌لک است.

قزوین: هما پرنده افسانه‌ای ایران‌زمین نماد این استان است.

 قم: نماد استان قم، شاهین است .

کرمان: زاغ بور یا زاغ کویری نماد این استان است . تنها پرنده بوم‌زاد ایران است.

یزد: نماد استان یزد هوبره است که در مناطق بیابانی زیست می‌کند و مهم‌ترین عامل تهدید آن زنده‌گیری و فروش آن به کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس است.

بوشهر: لاک‌پشت پوزه عقابی نماد این است که یکی از دو گونه تخمگذار در سواحل ایران به شمار می‌رود.

تهران: قزل‌آلای خال قرمز نماد استان تهران است که در رودخانه‌های کوهستانی زیست می‌کند.

خراسان جنوبی: افعی شاخدار خراسان جنوبی که این استان را با این نوع مار می‌شناسند.

سیستان و بلوچستان: نماد این استان تمساح تالابی یا گاندو است

کردستان: سمندر آتشین نماد این استان است.

لرستان: نماد لرستان سمندر امپراتور است که در دو استان لرستان و خوزستان پراکنده است.

آمازون بزرگ ترین اکوسیستم دنیاست 60 درصد آن در برزیل و 13 درصد آن در پرو است.

اغار اسپهبد خورشید یا کرکیل دژ در دوآب مازندران با دهانه 40 متر عظیم ترین دهانه غار طبیعی دنیاست.

ابخیز داری

بیش از 70 درصد از بارندگی ها بلافاصله از طریق تبخیر و تعرق وارد جو می شود. عملیات آبخیز داری باعث می شود یک سوم تبخیر ناشی از برگشت اب به جو کم شده ،و فرسایش خاک نیز حداقل یک سوم کاهش یابد و به ه تن درهکتار برسد.هر هکتار آبخیزداری 1000 مترمکعب اب تولید می کند.

مخاطرات طبیعی

بهمن

مهم ترین عامل در سقوط بهمن شیب است .شیب کم تر از 20 درجه و بیش از 90 درجه بی خطر هستند.و احتمال ریزش بهمن در شیب های 30 تا 40 درجه زیاد است.

شیب های برجسته خطرناک تراز شیب های مقعر هستند.

زلزله

هر زلزله از نظر قدرت از زلزله قبلی خود 32 درجه قوی تر است به عنوان مثال، 32 زلزله 5 ریشتری برابر است با یک زلزله6 ریشتری و اگر 32را در32 ضرب کنیم به این نتیجه می رسیم قدرت هزار زلزله 4 ریشتری با یک زلزله 6 ریشتری برابر است   واگر هزار را در 32 ضرب کنیم متوجه می شویم که هر زلزله 7 ریشتری معادل 32 هزار زلزله 4 ریشتری است بنابر این برای جلوگیری از وقوع زلزله های بزرگ به هزاران زلزله کوچک نیازمندیم.

Normal 0 false false false EN-US X-NONE AR-SA /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt; mso-para-margin-top:0in; mso-para-margin-right:0in; mso-para-margin-bottom:10.0pt; mso-para-margin-left:0in; line-height:115%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin;}

در سونامی 2011 ژاپن یک شهر ساحلی که با خاک یکسان شد فقط درخت کاجی به ارتفاع 15 متر باقی ماند که امروزه به درخت معجزه معروف است.

 

تولید سوخت‌زیستی از‌ جلبک‌های دریایی.

در حقیقت ریزجلبك‌ها كارخانه كوچكی هستند كه با مصرف دی‌اكسیدكربن، قند و چربی تولید می‌كنند و به این ترتیب می‌توان از آنها در زمینه‌های مختلف استفاده كرد. ریزجلبك‌ها یا همان میكرو‌جلبك‌ها با مصرف دی‌اكسید‌كربن، چربی یا سوخت‌زیستی تولید می‌كنند. اندازه این گروه از جلبك‌ها در حدود 5 تا 20 میكرون است، اما این موجود بسیار كوچك تنها با استفاده از نور خورشید و دی‌اكسید‌كربن می‌تواند سوخت تولید كند. براساس این طرح استخرهایی برای كشت میكروجلبك‌ها احداث می‌شود. متوسط تولید برای هر هكتار 240 تن توده زنده یا جلبك است. نصف این مقدار به‌ طور مستقیم تبدیل به سوخت‌زیستی می‌شود. به عبارت دیگر این جلبك 50‌درصد چربی در خود ذخیره می‌كند كه تبدیل به بیودیزل یا سوخت‌زیستی می‌شود. 50 درصد دیگر این جلبك را تركیبات سلولزی تشكیل می‌دهد كه می‌توان از طریق فرآیند تخمیری آن را به بیواتانول تبدیل كرد؛ یعنی از این جلبك دو نوع سوخت تولید می‌شود و هیچ ضایعاتی هم ندارد. حتی اگر سلولز هم به سوخت تبدیل نشود می‌توان با توجه به این‌كه منبعی غنی از سلولز است با مقداری تغییر، آن را به عنوان خوراك دام مورد استفاده قرار داد. در حال حاضر این طرح به عنوان یكی از طرح‌های كلان ملی مورد توجه قرار گرفته است. خانم دكتر معظمی كه چند سال است در زمینه غربالگری ریزجلبك‌های خلیج‌فارس مطالعه و تحقیق می‌كند، مجری این طرح است. برای این كار 122 گونه از ریزجلبك‌ها در اندازه‌های میكرونی موجود در خلیج‌فارس جداسازی شده و درباره آنها مطالعاتی انجام شده تا میزان ذخیره چربی در این جلبك‌ها مورد مقایسه و بررسی قرار گیرد.

این طرح در مرحله آزمایشی با نتایج موفقیت‌آمیزی همراه بوده است و در صورتی كه در مراحل بعدی نیز با موفقیت همراه باشد روند اجرایی آن بزودی انجام خواهد شد. در حال حاضر این امكان وجود دارد كه این طرح در خانه‌های روستایی این منطقه اجرایی شود. فقط كافی است پساب خانه‌های روستایی جمع‌آوری شود. در این صورت كشت ریزجلبك‌ها به روشی ساده برای تامین سوخت مورد نیاز خانه‌ها امكان‌پذیر است. به عبارت دیگر می‌توان این طرح را بومی‌سازی كرد. در مقیاس صنعتی هم به تجهیزات پیشرفته‌ای نیاز نداریم. یكی از مهم‌ترین شرایط لازم برای رشد میكروجلبك‌ها وجود نور خورشید است. در جنوب كشور به‌ طور متوسط 280 روز آفتابی داریم كه از شاخص‌های خوب برای پرورش میكروجلبك‌هاست. با توجه به این‌كه عمق این استخرها در حدود 30 سانتی‌متر است می‌توان تنها با روی هم قرار دادن دو بلوك، آب را در این عمق نگهداری كرد. یك لایه پلاستیكی در كف استخرها انداخته و آب را به گردش در می‌آوریم. بنابراین هیچ محدودیتی در زمینه اجرایی‌شدن این طرح وجود ندارد و پیش‌بینی می‌شود در آینده‌ای نزدیك اجرایی شود.

به شرط این‌كه آب شور در دسترس باشد، این كار امكان‌پذیر است؛ یعنی یك شرط مهم و اصلی برای كشت ریزجلبك‌ها نزدیكی به دریاهاست. ترجیحا بهتر است این طرح در یك منطقه صنعتی اجرایی شود تا دی‌اكسید‌كربن كافی دراختیار داشته باشیم. در حال حاضر طرحی ارائه شده است كه بر اساس آن اگزوز یا خروجی نیروگاه‌ها سرد شده و مستقیم وارد این استخرها می‌شود. در اغلب مجتمع‌های پالایشگاهی با مشكل افزایش گاز دی‌اكسید‌كربن مواجه هستیم. در این صورت می‌توان از این گاز برای تولید سوخت‌زیستی از جلبك‌ها استفاده كرد و انتشار این گاز را كاهش داد. كشور ما از نظر تولید دی‌اكسید‌كربن در سطح دنیا مقام نهم را دارد. به ازای تولید هر‌تن دی‌اكسید‌كربن باید 60 دلار جریمه پرداخت كنیم. در مقابل به ازای حذف یا مصرف هر تن دی‌اكسید‌كربن 20 دلار پاداش داده می‌شود؛ یعنی اگر این طرح تثبیت شود می‌توانیم میزان تولید این گاز سمی را كاهش دهیم و نه‌تنها مشمول جریمه نشده، بلكه امتیاز بیشتری بگیریم.

ما چندگونه جلبك داریم كه توانایی ذخیره چربی بالایی دارند، اما سوخت‌زیستی كه از این جلبك‌ها تهیه می‌شود بر اثر سوختن، دی‌اكسید‌كربن تولید می‌كند. گونه‌ای از جلبك‌های قهوه‌ای موسوم به دیاتومه حاوی تركیبات سیلیسی است. در این تركیبات دی‌اكسید‌كربن به‌ طور كامل حذف می‌شود و می‌توان چربی ذخیره شده در این جلبك‌ها را به‌‌طور كامل استخراج كرد. البته ذخیره چربی در این گروه از جلبك‌ها كمتر است و اگر بتوان بر اساس روش‌های رایج در بیوتكنولوژی در این جلبك‌ها تغییرات ژنتیكی ایجاد كرد كه میزان ذخیره چربی آن بالاتر شود، این گروه از جلبك‌ها را نیز می‌توان برای تهیه سوخت‌زیستی مورد استفاده قرار داد. هر گروهی از جلبك‌ها می‌تواند به عنوان منبعی برای تولید سوخت‌زیستی مورد استفاده قرار گیرد؛ اما بهترین منبع جلبكی است كه ذخیره چربی بالایی داشته باشد یا بهتر است از ریزجلبك‌ها باشد كه در این طرح مورد استفاده قرارگرفته است. 45 تا 60 درصد ذخیره چربی در این میكروجلبك‌ها قابل استفاده است؛ بنابراین در هر تن از این زیست توده ظرفیت تولید قابل ملاحظه است، اما اگر در جلبك‌ها میزان ذخیره چربی 3 تا 5 درصد باشد در این صورت ارزش اقتصادی ندارد.

برای این كار به آب دریا نیاز داریم؛ بنابراین در اقدام اول باید آب دریا را از طریق كانال‌هایی به استخرهایی كه برای كشت میكرو‌جلبك‌ها در نظر گرفته شده، منتقل شود. بهتر است آبی كه از دریا به استخرها منتقل می‌شود عاری از باكتری‌ها و جلبك‌های دیگری باشد كه مانع رشد ریزجلبك‌ها می‌شود؛ بنابراین معمولا پیش از انتقال آب دریا آن را از طریق تابش اشعه فرابنفش استریلیزه می‌كنند یا این‌كه از فیلترهایی برای تصفیه آب دریا استفاده می‌شود و سپس به استخرهایی كه عمق آنها 30 سانتی‌متر است، منتقل می‌شود. در مرحله بعد استخرها اصطلاحا تلقیح می‌شود، یعنی به ازای هر لیتر از آب دریا چهار سی‌سی جلبك به آن اضافه می‌شود. پس از آن مرحله هوادهی است. بهتر است در این مرحله مقداری دی‌اكسید‌كربن از نیروگاه‌ها به استخرها منتقل شود. این كار نه‌تنها تولید این گاز در نیروگاه‌ها را كاهش می‌دهد، بلكه به تسریع رشد جلبك‌ها هم كمك می‌كند. اگر گاز دی‌اكسید‌كربن به استخرها تزریق نشود مرحله تولید تا برداشت از یك هفته به دو هفته افزایش پیدا می‌كند. 30 درصد هزینه تولید سوخت‌زیستی مربوط به مرحله برداشت است. در این مرحله از غربالگری‌های خاصی استفاده می‌شود. با توجه به اندازه بسیار كوچك میكروجلبك‌ها این مرحله با پیچیدگی‌های خاصی همراه است. معمولا برای جداسازی از فشار یا فیلترهای خاص استفاده می‌شود. گاهی نیز مواد شیمیایی به داخل استخرها تزریق ‌شده كه موجب می‌شود ریزجلبك‌ها ته‌نشین و جداسازی شوند، اما این مواد شیمیایی می‌تواند پیامدهایی را برای محیط‌زیست به همراه داشته باشد. در فرآیند استخراج چربی از جلبك‌ها، آنها را تحت فشار قرار می‌دهند تا فشرده شده و سپس آب آن را می‌گیرند. آب جدا شده از جلبك‌ها از طریق فرآیند سانتریفیوژ موقت، چربی‌گیری شده و چربی مستقیم‌ با تركیبات آنتی‌اكسیدان مخلوط شده و در نهایت به سوخت‌زیستی تبدیل می‌شود.

سوخت‌زیستی به‌دست آمده این قابلیت را دارد كه به عنوان منبع سوخت خانگی مورد استفاده قرار گیرد. علاوه بر این با‌توجه به ویژگی‌های خاص میكرو‌جلبك‌ها این سوخت تا دمای 40 درجه سانتی‌گراد زیرصفر هم منجمد نمی‌شود و به این ترتیب حتی می‌توان به عنوان سوخت هواپیما هم از آن استفاده كرد. اگر در تركیب 20 تا 25 درصد بدون تغییر به گازوئیل افزوده شود می‌توان به عنوان سوخت خودرو نیز از این سوخت استفاده كرد، اما اگر بخواهیم به عنوان یك منبع دائم از این سوخت استفاده كنیم باید در موتور خودروها تغییراتی ایجاد شود؛ چراكه استفاده دائم از این سوخت‌زیستی، خوردگی را در موتور خودرو افزایش می‌دهد.

پیش‌بینی می‌شود تاكنون حدود 8000 گونه از ریزجلبك‌ها شناسایی شده باشد. تحقیق درباره این گروه از موجودات فرصت‌های جدیدی ‌برای مطالعه درباره ویژگی‌ها و قابلیت‌های آنها پیش روی محققان قرار می‌دهد. با ارائه طرح تحقیقاتی درباره یك میكروجلبك شش تا هفت دانشجوی دوره دكتری و چند دانشجوی مقطع كارشناسی ارشد فارغ‌التحصیل می‌شوند و این در حالی است كه همان میكروجلبك قابلیت راه‌اندازی یك كارخانه بزرگ را هم دارد. از ریزجلبك‌ها علاوه بر تولید سوخت زیستی می‌توان در زمینه تولید داروهایی كه تحت عنوان اكسیر جوانی از آنها نام برده می‌شود و همچنین تولید مكمل‌های غذایی استفاده كرد. افزایش سن موجب پیری سلول‌ها می‌شود. اگر سلول‌ها به طور دائم از موادی كه حاوی آنتی‌اكسیدان‌ها هستند تغذیه كنند، روند پیری سلول‌ها به تاخیر می‌افتد. بررسی‌های انجام شده نشان داده است اگر مواد آنتی‌اكسیدان در برنامه غذایی روزانه افراد مورد توجه قرار گیرد، روند پیری 15 تا 20 سال به تاخیر می‌افتد. ریزجلبك‌ها حاوی آنتی‌اكسیدان زیادی هستند و از این رو استفاده از آنها در فرآیند تولید داروهای اكسیر جوانی مورد توجه قرار گرفته است.

یكی از مهم‌ترین آنتی‌اكسیدان‌هایی كه در ریزجلبك‌ها یافت می‌شود رنگدانه بتاكاروتن است كه در هویج هم وجود دارد. علاوه بر بتاكاروتن در این جلبك‌ها آنتی‌اكسیدان‌هایی نظیر آستاگزانتین و تركیبات حاوی كلروفیل نیز یافت می‌شود. بنابراین می‌توان از آنها به عنوان یك آنتی‌اكسیدان در تهیه دارو یا مكمل غذایی استفاده كرد. ریزجلبك‌هایی كه در پارك علم و فناوری خلیج فارس برای تهیه مكمل‌ها و داروها مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته‌اند، حاوی اسیدهای چرب امگا 3 هستند. گونه‌ای از آن در خلیج فارس شناسایی شده كه 20 درصد آن را DHA تشكیل می‌دهد. DHA نوعی اسید چرب است كه در رشد مغز جنین بسیار موثر است. اگر DHA كافی به جنین نرسد دچار آسیب‌های مغزی می‌شود. به همین دلیل به مادران توصیه می‌شود حتما در دوران بارداری ماهی بخورند تا از نظر این ماده كمبودی در بدنشان وجود نداشته باشد. گونه‌ای جلبك هست كه DHA بالایی دارد. با استفاده از روش‌هایی می‌توان آن را از جلبك‌ها استخراج كرده و در تهیه داروهای مكمل غذایی مورد استفاده قرار داد. بنابراین می‌توان گفت میكروجلبك‌ها گنجینه ارزشمندی هستند كه می‌توان در زمینه‌های مختلف از قابلیت‌های آنها استفاده كرد.

سهم بزرگ جلبک‌ها در تولید اکسیژن

در میان گیاهان دریایی گونه‌ای از جلبک‌های تک سلولی وجود دارد که از آن‌ها به عنوان فیتوپلانکتون‌ها نام برده می‌شود. رنگ مایل به سبز این موجودات یعنی فیتوپلانکتون‌ها به علت وجود کلروفیل در این گروه از موجودات تک سلولی ساکن آب‌هاست.

این موجودات می‌توانند در سطح آب شناور باشند و از این رو قابلیت جذب نور خورشید و مقادیر قابل توجهی از دی‌اکسیدکربن موجود در محیط برای انجام فرآیند فتوسنتز را دارند. بیش از 7000 گونه مختلف از جلبک‌های دریایی شناسایی شده است. علاوه بر جلبک‌های سبز رنگی که می‌شناسیم گونه‌هایی از این گروه گیاهان به رنگ قرمز و قهوه‌ای هستند. فراوانی جلبک‌های قهوه‌ای از دیگر انواع آن بیشتر است. پس از آن جلبک‌های سبز قرار دارند که نه تنها در سطح زمین بلکه در آب‌های شیرین نیز یافت می‌شوند؛ اما جلبک‌های قرمز در مقایسه نایاب‌تر هستند. این گروه از جلبک‌ها ساکن مناطق گرمسیری هستند.

ویژگی منحصر به فرد جلبک‌ها این است که بزرگ‌ترین تولیدکنندگان اکسیژن در سطح زمین هستند و مسئولیت تامین 70 تا 80 درصد اکسیژن موجود در سطح زمین را به عهده دارند. به عبارت دیگر این موجودات همه ساله 330 میلیارد تن اکسیژن در سطح زمین تولید می‌کنند که مقدار قابل توجهی است.

 

Normal 0 false false false EN-US X-NONE AR-SA /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0in 5.4pt 0in 5.4pt; mso-para-margin-top:0in; mso-para-margin-right:0in; mso-para-margin-bottom:10.0pt; mso-para-margin-left:0in; line-height:115%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin;}